Muhdesat, bir taşınmaz üzerinde bulunan yapı (taşınmazdan bağımsız olarak mülkiyete konu olamayacak bina, ağaç, kulübe, ahır) ya da varlığın sahibi dışında başka bir kişiye ait olmasıdır.
İzale-i şüyu (ortaklığın giderilmesi) davası devam ederken, görülmekte olan davaya konu taşınmaz üzerinde olan yapının taşınmazın sahibine değil, muhdesat iddiasında bulunan kişiye ait olduğunun tespiti davasıdır. Açılan dava ile bu yapının sahibi olduğunun tespiti mahkemeden talep edilir.
Sadece taşınmaz üzerinde bulunan yapı adına dava açılabilir. Taşınır mal üzerinde muhdesat aidiyeti talep edilemez. Muhdesat iddiası, izale-i şüyu davasında ileri sürülebilir. Taşınmaz sahibi, muhdesat iddiasını kabul ederse dava açılarak muhdesat aidiyetinin tespitine gerek kalmayacaktır. Dava açılabilmesi için öncelikle yapının tapu malikleri tarafından kendilerine ait olduğunu iddia etmeleri gerekmektedir.
Muhdesat aidiyetinin tespiti davası Asliye Hukuk mahkemesinde açılır. Davadaki yetkili mahkeme ise taşınmazın bulunduğu yer mahkemesidir.
Davaya konu taşınmazın üzerinde bulunan yapıya dair açılan bir dava olduğundan dava, tapu kaydındaki maliklerin tamamına karşı açılmalıdır. Şayet maliklerden vefat eden var ise mirasçılarına dava açılmak zorundadır. Dava, tapu kayıtlarındaki maliklere yöneltilmez ise veya eksiklik bulunur ise taraf teşkili sağlanamadığı yönünde karar verilir.
Muhdesat aidiyetinin tespiti davası nispi harca tabidir. Davaya konu olan taşınmazın değeri üzerinden harç hesaplanarak ödenir. Sabit yani maktu bir harç söz konusu değildir. Davacının, dava dilekçesinde belirttiği taşınmaz değeri üzerinden harç yatırılır.
Muhdesat aidiyetinin tespiti davasında, aidiyetin tespitini talep eden davacı davasını ispat etmek zorundadır. Dolayısıyla bu davada deliller önem teşkil etmektedir. Aidiyetin kendisinde olduğunun ispatlanamaması halinde dava reddedilir.
Muhdesat bedeli, bilirkişiler marifeti ile belirlenir. Taşınmazın cinsi, vasfı ve buna benzer birçok faktöre göre mahkemece bilirkişi ve bilirkişiler görevlendirilerek taşınmazın bulunduğu yerde mahkeme eliyle keşif yaptırılır. Tanzim edilen rapor sonrası muhdesat bedeli belirlenmektedir.
Muhdesatın kaçak yapı olması halinde davaya konu edilebilir. Kaçak yapının da bir imalat bedeli olduğu için ve taşınmaz üzerinde bütünleyici bir parça niteliği taşıdığı için muhdesat aidiyeti tespiti talep edilebilir.
Muhdesat aidiyetinin tespiti davasının kabulü halinde, muhdesat sahibinin hakkı tapuya kaydedilir. Tapu kütüğünde beyanlar hanesine açıkça yazılır. Beyanlar bölümünde bütünleyici parçaya dair tüm detaylar belirtilmelidir. Böylece taşınmaz malikine karşı tazminat ya da alacak isteminde bulunabilecektir.
Muhdesat aidiyetinin tespiti davasının dava dilekçesi davanın en önemli dökümanıdır. Bu sebeple iyi bir şekilde hazırlanmalıdır. Aksi halde davacı geri dönüşü mümkün olmayan, telafisi imkansız zararlar ile karşı karşıya kalabilir. Her koşul ve her delile göre dilekçe yazmak farklılık göstereceği için mutlaka bir avukat tarafından dilekçe yazılması sağlıklı olacaktır.
Muhdesat aidiyetinin tespiti davasında zamanaşımı, izale-i şüyu davasında muhdesat iddiası mevcut ise mahkeme tarafından Muhdesat aidiyetinin tespiti talepli dava açılması için ilgili tarafa süre verilir. Bu süre kesin süre olup kesin süre içerisinde dava ikame edilmez ise dava açmayan taraf iddiasından vazgeçmiş kabul edilir.